Erika Van Tielen praat voor Licht voor de Wereld met Evelien Vandewalle, een oogarts gespecialiseerd in glaucoom en de revalidatie van mensen die visueel beperkt zijn. Tijd om enkele prangende vragen af te vuren op deze interessante experte.
Erika Van Tielen
“Stel jezelf eens voor.”
Evelien Vandewalle
“Ik ben Evelien Vandewalle, moeder van twee kinderen. Ik werk als oogarts in Gasthuisberg, het Universitair Ziekenhuis in Leuven. En twee keer per maand word ik gedetacheerd, uitgestuurd naar het AZ in Diest.”
Erika Van Tielen
“Heb je een specialisatie?”
Evelien Vandewalle
“Binnen oogheelkunde heb je verschillende disciplines. Een van mijn subspecialisaties is glaucoom. Door verhoogde oogdruk krijgen mensen problemen aan hun oogzenuw – en daardoor vlekken. Daarnaast ben ik revalidatie-oogarts. Met een team kijken we hoe we mensen met een visuele beperking zoveel mogelijk kunnen begeleiden, zodat zij zelfstandig bepaalde zaken kunnen blijven doen.”
Erika Van Tielen
“Waarom ben je oogarts geworden?”
Evelien Vandewalle
“Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in de werking van het lichaam. Mijn broer had vroeger een lui oogje en had een operatie nodig. Ik ging dan mee en vond die toestellen heel intrigerend. Tijdens mijn opleiding geneeskunde heb ik ook een stukje oogheelkunde gekregen. Vandaar.”
Erika Van Tielen
“Dus het persoonlijke speelde wel mee. Wat vind je het belangrijkste: oplossingen zoeken voor oogproblemen of het maatschappelijke verhaal? Want je sprak over revalidatie.”
Evelien Vandewalle
“Beide zijn zeker belangrijk. Voor glaucoom hebben mensen levenslang een behandeling nodig. Het is belangrijk om patiënten te motiveren om hun druppels blijven in te nemen. En mensen moeten ook weten dat er mogelijkheden zijn qua ondersteuning, als bepaalde zaken niet meer lukken.”
Erika Van Tielen
“Welke problemen merk je bij mensen die met glaucoom kampen?”
Evelien Vandewalle
“Gezichtsvelddefecten. Wettelijk gezien mag je, om met de wagen te rijden, op je centraal gezichtsveld geen zwarte vlek hebben. Heb je die toch? Dan moet je naar een speciaal centrum in Brussel om een rijtest af te leggen. Dus het is belangrijk om patiënten te informeren over de mogelijkheden om zelfstandig te blijven.”
Steun je Licht voor de Wereld om blinde en slechtziende mensen te helpen in Afrika?
Erika Van Tielen
“Doe je ook nog onderzoek?”
Evelien Vandewalle
“Een van mijn onderzoeken is samen met een professor in computerwetenschappen van de KUL. Dat is een samenwerkingsproject met een universiteit in Ethiopië. We hebben een Ethiopische doctoraatsstudent die gedeeltelijk in Leuven en een stukje in Ethiopië werkt. Onze eerste student Ismaël heeft een app ontwikkeld om gezichtsonderzoek te doen om te kijken of mensen een stuk van het gezichtsveld missen. We kijken ook of het in Ethiopië aanvaardbaar is om die app te laten gebruiken door oogartsen, gezondheidsmedewerkers of mensen in rurale gebieden. Om zo problemen sneller te gaan opsporen, en naar het centrum te verwijzen.”
Erika Van Tielen
“Dat zijn problemen die bij ons perfect oplosbaar zijn en daar moeilijk zijn. Is dat jouw link met Licht voor de Wereld? Ben je zelf actief in het buitenland?”
Evelien Vandewalle
“Niet actief in het buitenland. Maar ik geef wel bijvoorbeeld voordrachten voor organisaties als Licht voor de Wereld.”
Erika Van Tielen
“Daar is inderdaad veel werk. In eigen land ook?”
Evelien Vandewalle
“Zeker. In de Westerse landen wordt de helft van glaucoom niet gedetecteerd.”
Erika Van Tielen
“Zijn mensen bang om naar de oogarts te gaan?”
Evelien Vandewalle
“Ja. Of ze merken het te laat op. En wat je verloren bent van je zicht, ben je voorgoed kwijt.”
Erika Van Tielen
“Is glaucoom in de derde wereld een van de meest voorkomende oogziektes?”
Evelien Vandewalle
“Naast glaucoom komen in derdewereldlanden nog veel andere zaken voor. Zoals cataract waarbij de lens is vertroebeld. Dat kan tot blindheid leiden. Een cataractoperatie is dan aangewezen: de lens vervangen door een nieuwe lens. Cataract gaat bij ons nooit tot blindheid leiden omdat we op tijd bij de oogarts terechtkomen. Maar in derdewereldlanden dus wel.”
Erika Van Tielen
“En daar doet Licht voor de Wereld ongelofelijk belangrijk werk.”
Evelien Vandewalle
“Zeker en vast. Bij ons kun je je makkelijk een aangepaste bril aanschaffen als je niet goed ziet. Dat is daar niet zo makkelijk. Mensen zien dan niet zo goed en er is een stigma om een bril te gaan dragen. Het moet sociaal aanvaardbaar worden.”
Erika Van Tielen
“En wat doet Licht voor de Wereld daar specifiek?”
Evelien Vandewalle
“Ze gaan kinderen of volwassenen met een visuele beperking opsporen, gezondheidsmedewerkers opleiden, lokaal ziekenhuizen ondersteunen. Niet alleen organisatorisch maar ook technisch zodat ze kwaliteit kunnen bieden.
Kinderen met een visuele beperking kunnen door de programma’s naar inclusief onderwijs en/of krijgen visuele hulpmiddelen, zoals een loep. Zo kunnen ze met hun leeftijdsgenoten naar school en kunnen we ze tonen dat ze een belangrijk onderdeel van de maatschappij zijn.
Doen ze ook: druppels voorschrijven, cataractoperaties, visuele revalidatie voor mensen die slechtziend zijn. En er komen optiekzaken bij ziekenhuizen zodat mensen een aangepaste bril kunnen krijgen.”
Erika Van Tielen
“Is er een case die je na aan het hart ligt?”
Evelien Vandewalle
“Tijdens mijn carrière zijn er veel patiënten die ik gedurende een lange periode opvolg. Er is een man van wie de vrouw in een rusthuis zat en zij had vaak sociaal contact nodig. Hij belde mij geregeld op daarover. De man was palliatief. En twee dagen voordat hij stierf heeft hij me opgebeld om me te bedanken. Dat heeft me aangegrepen.”
Erika Van Tielen
“Hoe kunnen wij ons steentje bijdragen? Hoe kunnen wij mensen met een visuele beperking helpen?”
Evelien Vandewalle
“Er bestaan revalidatiecentra die mensen met een visuele beperking in team gaan begeleiden. Ze passen oriëntatietechnieken toe, zodat die mensen leren hoe ze moeten gaan bewegen. Ook hulpmiddelen aanbieden voor school- en werkcontext.
Een van de moeilijkste dingen voor mensen met een visuele beperking is dat het niet op hun voorhoofd staat geschreven. Ik raad sommige patiënten aan om een witte stok te gebruiken, om aan te tonen dat ze problemen hebben met hun zicht en dat ze hulp nodig hebben.
Een extra drempel? Ja. Maar sommigen gaan zich makkelijker zelfstandig verplaatsen en dingen doen die ze vroeger deden. Wees ook niet bang om mensen aan te spreken: ‘kan ik iets doen voor u?’ Als het niet nodig is, zullen ze dat wel zeggen.”
Erika Van Tielen
“Hoe kunnen wij de projecten van Licht voor de Wereld voor Afrika ondersteunen?”
Evelien Vandewalle“
Er zijn verschillende mogelijkheden. Je kan kleine giften doen om visuele revalidatie en onderwijs te bieden aan kinderen.
Met grote giften kunnen ze een cataractoperatie krijgen. Want cataract is een van de oorzaken van vermijdbare blindheid. Als mensen geopereerd worden, kunnen ze weer aan de slag en vormen ze weer een deel van de maatschappij. Ze kunnen hun gezin weer onderhouden. Kinderen moeten anders thuisblijven en voor hun visueel beperkte ouders zorgen.
Daarnaast zijn er sportactiviteiten, zoals de gesponsorde looptocht in Brussel. Er zijn ook schoolpakketten om uitleg te gaan geven over Licht voor de Wereld. Zodat onze jeugd weet dat wij makkelijke toegang hebben tot oogheelkunde maar dat dat niet overal zo is. In Tanzania is bijvoorbeeld 40% van de kinderen met cataract blind. En dat heeft een impact op je onderwijs en je kansen later.”
Erika Van Tielen
“En dat valt te vermijden als we op tijd kunnen ingrijpen.”
Evelien Vandewalle
“Ja. Een volwassene kan onder druppelverdoving geopereerd worden. Maar een kind moet in slaap gedaan worden. En dat vraagt infrastructuur, meer personeel. Dus dat is complexer. Maar wel essentieel: mensen staan na een operatie financieel sterker omdat ze weer op de arbeidsmarkt terecht kunnen. Of onderwijs kunnen volgen.”
Erika Van Tielen
“Wat zijn voor jou de belangrijkste oogziektes hier en in derdewereldlanden waar Licht voor de Wereld actief is?”
Evelien Vandewalle
“Bij ons gaan we eerder kijken naar leeftijdsgebonden maculadegeneratie. Je krijgt een vlek op het puntje dat je scherp ziet. Je ziet gebogen en niet meer recht. Ook glaucoom. In derdewereldlanden is het eerder trachoom: ontsteking van het bindvlies. Het gevolg van de ontsteking is littekenvorming van het slijmvlies waardoor het ooglid naar binnen wordt getrokken. En daar kun je blind van worden. Dat wordt veroorzaakt door bepaalde bacteriën.
Daarnaast zijn er bepaalde infectieziektes door een slechte hygiëne. Ook cataract is kenmerkend omdat er minder behandelingen voor zijn. Er zijn ook baby’s met aangeboren oogaandoeningen omdat er rubella kan voorkomen.”
Steun ons in de strijd tegen vermijdbare blindheid in Congo, Rwanda en Tanzania:
Erika Van Tielen
“Heb je de voorbije jaren beterschap gezien?”
Evelien Vandewalle
“In derdewereldlanden worden er meer projecten, dankzij Licht voor de Wereld, op poten gezet. Bedoeld om mensen te helpen met een cataractoperatie of een brilaanpassing. Dat zijn belangrijke zaken die blindheid vermijden.”
Erika Van Tielen
“Wat zijn volgens jou nog de grootste uitdagingen?”
Evelien Vandewalle
“Met de vergrijzing van de bevolking gaan er steeds meer chronische aandoeningen zijn. We gaan meer screenen, foto’s van het netvlies en de oogzenuw nemen. Artificiële intelligentie gaat daarbij een rol spelen: problemen detecteren in een vroeger stadium. En zo gaan we blindheid meer voorkomen omdat mensen sneller een behandeling krijgen.”
Erika Van Tielen
“Vanaf wanneer denk je resultaten te zien van die artificiële intelligentie?”
Evelien Vandewalle
“Het zal nog een jaar of drie duren voordat we betrouwbare resultaten hebben.”
Erika Van Tielen
“En tegen wanneer kunnen we blindheid helemaal uit de wereld helpen?”
Evelien Vandewalle
“Ik hoop binnen tien jaar. En ik hoop dat we dat snel kunnen doortrekken naar de derdewereldlanden – omdat je daar nog meer winst boekt bij de bevolking.”
Erika Van Tielen
“Wanneer is jouw missie als oogarts geslaagd?”
Evelien Vandewalle
“Als iedereen de mogelijkheid heeft om oogzorg te krijgen en ondersteuning bij visuele problemen, dan ga ik blij zijn.”
Erika Van Tielen
“En je broer is helemaal in orde?”
Evelien Vandewalle
“Ja. Hij is helemaal in orde.”
Erika Van Tielen
“Dank je wel voor het boeiende gesprek, Evelien.”
Voor maar 52 euro schenk je iemand een zichtreddende cataractoperatie. Doe een gift. |
